EMDR Terapisi hangi aşamalardan oluşur? EMDR terapisinin aşamaları (adımları) sizin için ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
EMDR terapisinin amacı, sorunlara neden olan deneyimleri fizyolojik, duygusal ve bilişsel düzeyde yeniden işlemek (EMDR kısaltmasının R’si) ve tam fiziksel, zihinsel ve duygusal sağlık için gerekli olan olumlu, onaylayıcı deneyimleri entegre etmek, yani acınızı dönüştürmektir.
EMDR terapisi ayrıca, iyileşmemiş travmadan kaynaklanan uygunsuz duyguları, inançları ve beden hislerini diskalifiye etmek için gerekli koşulları yaratmayı amaçlar.
1. Aşama: Öykü alma ve tedavi planlaması
Bu aşama genellikle terapinin başında 50-120 dakika süren 1-2 seans sürer (karmaşık bir travma söz konusuysa daha uzun sürebilir) ve yeni sorunlar ortaya çıktıkça terapi boyunca devam edebilir. 1. aşamada, terapist geçmişinizi kapsamlı bir şekilde alacak ve sizinle işbirliği içinde bir tedavi planı geliştirecektir. Bu, sizi terapiye getiren spesifik sorunun ve bununla ilgili davranış ve semptomların tartışılmasını içerir. Ardından terapistiniz sizinle birlikte EMDR’nin kullanılacağı belirli hedefleri tanımlayan bir tedavi planı geliştirecektir:
a) geçmişte yaşanan ve sorunu yaratan olay(lar)
b) sıkıntıya neden olan mevcut durumlar
c) danışanın gelecekteki refahı için öğrenmesi gereken temel beceriler veya davranışlar
EMDR’de rahatsız edici anılarınızın hiçbirini ayrıntılı olarak tartışmak zorunda değilsiniz. Bu nedenle, bazı kişiler rahatça ve hatta tercihen ayrıntı verirken, diğer kişiler daha genel bir taslak sunabilir. Örneğin terapistiniz “Kendinizi değersiz ve işe yaramaz hissetmenize neden olan hangi olayı hatırlıyorsunuz?” diye sorduğunda, “Kardeşimin bana yaptığı bir şeydi” diye cevap verebilirsiniz. EMDR ile olayı tanımlamak ve hedeflemek için gereken tüm bilgi budur. Patolojinin odağı, bedende/zihinde geçmiş anılardan gelen uyumsuz depolanmış bilgidir ve bunların bir kısmı bilinçdışı olabilir.
2. Aşama: Hazırlık
Çoğu kişi için bu aşama 1-4 seans sürecektir. Karmaşık veya ağır travması olan ya da belirli tanıları olan bazı kişiler için daha fazla seans veya daha uzun seanslar gerekli olabilir. 2. aşamada, terapist size kendi kendinizi yatıştırmanız ve olumlu bilgilere erişmeniz için belirli teknikler öğretecek, böylece daha sonra ortaya çıkabilecek herhangi bir duygusal rahatsızlıkla başa çıkabileceksiniz. Durum değiştirebildiğiniz, tedirginlikten sakinliğe geçebildiğiniz sürece, genellikle devam edebilirsiniz.
Terapistiniz daha sonra EMDR’yi, nasıl çalıştığını ve tedavi sırasında ve sonrasında neler bekleyebileceğinizi açıklayacaktır. Son olarak, bir seans sırasında veya sonrasında duygusal rahatsızlıklar ortaya çıktığında gerekli olan birkaç rahatlama tekniğini öğreneceksiniz.
3. Aşama: Değerlendirme
Bu aşamada, her bir hedefe kontrollü ve standartlaştırılmış bir şekilde erişmeniz istenecektir. Bu süreçte doğu (hissetme ve algılama) ve batı (travmaya dayalı düşünce çarpıtmalarının gücünü likert ölçekleri kullanarak değerlendirme) psikolojisinin unsurları bulunmaktadır. İlk adım, hedef travmatik olaydan (1. aşamada tanımlanan) anıyı en iyi temsil eden belirli bir görüntü veya zihinsel resim seçmenizdir. Ardından, olayla ilişkili olumsuz bir öz inancı ifade eden bir ifade seçersiniz. Olumsuz inançlar aslında bedeninizde/zihninizde hala var olan rahatsız edici duyguların sözelleştirilmesidir. Yaygın olumsuz bilişler arasında “Ben çaresizim”, “Ben değersizim”, “Ben sevilmezim”, “Ben kirliyim” gibi ifadeler yer alır.
Daha sonra inanmayı tercih edeceğiniz olumlu bir öz ifade seçin. Bu ifade “Ben değerliyim/sevgiliyim/kontrol bende” veya “Başarabilirim” gibi içsel bir kontrol duygusu içermelidir. Bazen, birincil duygu korku olduğunda, örneğin bir doğal afet sonrasında, olumsuz biliş “Tehlikedeyim” ve olumlu biliş “Artık güvendeyim” olabilir. “Tehlikedeyim” olumsuz bir biliş olarak kabul edilebilir, çünkü korku uygunsuzdur – tehlike aslında geçmiş olmasına rağmen sinir sisteminde kilitlidir. Olumlu biliş, şu anda gerçekten uygun olanı yansıtmalıdır.
Bu noktada, terapistiniz 1’den 7’ye Bilişin Geçerliliği (VoC) ölçeğini kullanarak olumlu bir inancın ne kadar doğru olduğunu tahmin etmenizi isteyecektir. “1” eşittir “tamamen yanlış” ve “7” eşittir “tamamen doğru”. Yüzeyde ne düşündüğünüzü değil, nasıl hissettiğinizi yansıtan bir puan vermek önemlidir. Mantıksal olarak bir şeyin yanlış olduğunu biliyor olabilirsiniz, ancak bizi en çok nasıl hissettirdiği yönlendirir.
Ayrıca, ilgili olumsuz duyguları (örneğin utanç, korku veya öfke) ve fiziksel hisleri (örneğin midede sıkışma, omuz gerginliği veya soğuk eller) tanımlayacaksınız. Ayrıca Öznel Rahatsızlık Birimleri (SUD) ölçeği adı verilen farklı bir ölçek kullanacaksınız. Bu ölçek, hissi 0’dan (rahatsızlık yok) 10’a (en kötü) kadar derecelendirir ve travmatik anıyla bağlantılı genel rahatsızlığı değerlendirmek için kullanılır. EMDR tedavisinin amacı, ilerleyen aşamalarda, SUD rahatsızlık puanlarının düşmesi ve VoC olumlu inanç puanlarının artmasıdır.
Göz hareketleri (ya da dokunuşlar ya da tonlar) takip eden üç aşama boyunca kullanılsa da, sadece bir bileşendir. Adım adım sekiz aşamalı yaklaşımın kullanılması, deneyimli, eğitimli EMDR terapistinin sizin için tedavi etkilerini mantıksal ve standart bir şekilde en üst düzeye çıkarmasına olanak tanır. Ayrıca hem sizin hem de terapistin ilerlemenizi izlemesine olanak tanır.
4. Aşama: Duyarsızlaştırma
4. Aşama, SUD’nizi ölçen anının rahatsızlığına odaklanır. Bu aşama, hedeflenen olay değiştikçe ve rahatsız edici unsurları çözüldükçe tüm tepkilerinizle (ortaya çıkabilecek diğer anılar, içgörüler ve çağrışımlar dahil) ilgilenir. Bu aşama, benzer olayları tanımlama ve çözme fırsatı verir. Daha sonra terapist, SUD ölçeği seviyeleriniz 0’a (ya da duruma göre daha uygunsa 1 veya 2’ye) düşene kadar uygun kaymalar ve odak değişiklikleri ile göz hareketleri, sesler veya dokunma setlerinde sizi yönlendirecektir. Ana hedeften başlayarak, anıya yönelik farklı çağrışımlar takip edilir. Korkunç bir olayla başlayabilir ve ardından hedefin tamamen çözülmesine kadar başka çağrışımlar ortaya çıkabilir.
5. Aşama: Kurulum
Amaç, orijinal olumsuz inancınızın yerine tanımladığınız olumlu inancın gücüne odaklanmaktır. Örneğin, babanız tarafından dövüldüğünüze dair zihinsel bir imge ve “güçsüzüm” şeklindeki olumsuz bir inançla başlayabilirsiniz. Aşama 5 sırasında, bu çocukluk olayının dehşetini yeniden işlemiş ve bir yetişkin olarak artık gençken sahip olmadığınız güce ve seçeneklere sahip olduğunuzu tamamen fark etmiş olacaksınız. “Artık kontrol bende” gibi olumlu bilişleriniz de güçlenecektir. Olumlu bilişe ne kadar derinden inandığınız daha sonra Bilişin Geçerliliği (VoC) ölçeği kullanılarak ölçülür. Amaç, olumlu öz ifadenizin tüm gerçekliğini 7 (tamamen doğru) seviyesinde kabul etmenizdir.
Neyse ki, EMDR nasıl uygun olumsuz duyguları atmanızı sağlayamıyorsa. Uygun olmayan olumlu bir şeye inanmanızı da sağlayamaz. Dolayısıyla, durumu gerçekten kontrol altına almak için kendini savunma eğitimi gibi yeni bir beceri öğrenmeniz gerektiğinin farkındaysanız, bu olumlu inancın geçerliliği yalnızca VoC ölçeğinde 5 veya 6 gibi ilgili seviyeye yükselecektir.
6. Aşama: Beden taraması
Pozitif biliş 7/7’ye veya ekolojik olarak uygun hale getirildikten sonra, terapist sizden orijinal hedef olayı aklınıza getirmenizi isteyecek ve herhangi bir kalıntı bedensel gerginlik tespit edip etmediğinizi görecektir. Eğer öyleyse, bu fiziksel duyumlar yeniden işleme için hedeflenir.
Binlerce EMDR seansı üzerinde yapılan değerlendirmeler, çözülmemiş travma anılarına karşı fiziksel bir tepki olduğunu göstermektedir. Travmatik olaylardan gelen bilgiler, anlatısal bellekten ziyade bedensel bellekte saklanır ve genellikle orijinal olayın olumsuz duygularını ve fiziksel hislerini korur. Ancak bu bilgi işlendiğinde, anlatısal (veya sözelleştirilebilir) belleğe geçebilir ve onunla ilişkili bedensel hisler ve olumsuz duygular kaybolur.
Bu nedenle, bir EMDR seansı, danışan herhangi bir vücut gerginliği hissetmeden orijinal hedefi gündeme getirene kadar başarılı sayılmaz. Olumlu öz inançlar önemlidir, ancak bunlara bilişsel olarak inanılması gerekir.
7. Aşama: Kapanış
Her EMDR seansı, her seansın sonunda başladığınızdan daha iyi ya da en azından daha kötü hissetmeden ayrılmanızı sağlamak için kapanışla sona erer. Travmatik hedef olayın işlenmesi tek bir seansta tamamlanamazsa, terapist seansı sonlandırmadan önce kendi kendini sakinleştirme tekniklerini (genellikle 2. aşamadan) kullanmanıza yardımcı olacaktır. Seans sırasında kontrol sizde olduğu gibi (örneğin, istediğiniz zaman elinizi “dur” anlamında kaldırmanızın bir sakıncası olmadığı size söylenecektir), seans sonrasında da kontrolün sizde olduğunu hissetmeniz önemlidir.
Daha sonra seanslar arasında neler beklemeniz gerektiği (bazı işlemler devam edebilir, bazı yeni materyaller ortaya çıkabilir) ve terapi dışında kendinizi rahatlatmak için hangi sakinleştirici tekniklerin kullanılabileceği konusunda bilgilendirileceksiniz.
8. Yeniden değerlendirme
Bu aşama sonraki her seansta gerçekleşir. Tamamen iyileşmenize yardımcı olmak için gereken tedavi planı boyunca terapiste rehberlik eder. Her türlü iyi terapide olduğu gibi, 8. aşama da tedavinin zaman içindeki başarısını belirlemek için hayati önem taşır. EMDR ile neredeyse anında rahatlama hissetseniz de, tedavinin sekiz aşamasını tamamlamak, bakteriyel bir enfeksiyon için antibiyotiklerle tüm bir tedavi sürecini tamamlamak kadar önemlidir.
EMDR terapisi, katkıda bulunan geçmiş anılara, rahatsız edici mevcut durumlara ve gelecek için ihtiyaç duyabileceğiniz becerilere (yukarıda bahsedilen üçlü) dikkat çekilmeden tamamlanmış sayılmaz. Evet, teknik ve karmaşık olduğunu biliyorum ama hayatınızı kurtarabilir.
Yazar: David J. LEY
Çevirmen: Emine VARGUN
Kaynak
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/relationship-and-trauma-insights/202012/the-eight-magical-phases-emdr-therapy-demystified (28 Aralık 2023)
